ΑΥΧΕΝΑΣ-ΠΑΘΗΣΕΙΣ
Κλινική εκτίμηση: το πιο συχνό σύμπτωμα του αυχένα είναι ο πόνος και η δυσκαμψία.
- Ο πόνος εντοπίζεται στον αυχένα αλλά μπορεί να αντανακλά στους ώμους και στα άνω άκρα.
- Δυσκαμψία: μυϊκός σπασμός ο οποίος είναι διαλείπων ή συνεχής.
- Παραμόρφωση: ραιβόκρανο ή σύγκαμψη.
- Αιμωδίες: παραισθησίες, αδυναμία των άνω άκρων μπορεί να οφείλεται σε πίεση νευρικής ρίζας.
- Κεφαλαλγία:μπορεί να οφείλεται και στον αυχένα.
Επισκόπηση:
Γίνεται εξέταση του ασθενούς: επισκόπηση για παραμορφώσεις ή συμμετρία, κινητικότητα της ΑΜΣΣ, ψηλάφηση για τοπική ευαισθησία, διόγκωση και ψηλαφητό σπασμό. Νευρολογική εκτίμηση των άνω άκρων και των κάτω άκρων είναι υποχρεωτική, ελέγχεται η μυϊκή ισχύς, η αισθητικότητα και τα αντανακλαστικά.
Απεικονιστικός έλεγχος:
- Ακτινογραφίες F/P σε κάμψη- έκταση, ¾ δεξιά και ¾ αριστερά, μια διαστοματική λήψη για την απεικόνιση των δύο ανωτέρων σπονδύλων.
- Η αξονική τομογραφία είναι πολύ χρήσιμη σε κατάγματα και κυρίως για τον έλεγχο των οστικών δομών.
- Η μαγνητική τομογραφία είναι η πιο αξιόπιστη μέθοδος, δεν έχει ακτινοβολία, απεικονίζει τα μαλακά μόρια, τους μεσοσπονδύλιους δίσκους, το νωτιαίο μυελό και τις νευρικές ρίζες.
Παραμορφώσεις του αυχένος
Ραιβόκραινο:
- Βρεφικό ραιβόκρανο: σε ένα βρέφος ή σε ένα παιδάκι παρατηρείται ανάλογα με το μέγεθος της παραμόρφωσης. Ο στερνοκλειδομαστοειδής μυς στη μια πλευρά είναι ινώδης σαν χορδή και αποτυγχάνει να αναπτυχθεί σε μήκος καθώς αναπτύσσεται το παιδί. Έτσι μπορεί να γίνει εμφανές σε ηλικία 2-3-4 ετών για πρώτη φορά. Καθώς αναπτύσσεται ο αυχένας, ο ρικνωμένος στερνοκλειδομαστοειδής παρασύρει το κρανίο ομόπλευρα με αποτέλεσμα να στρέφεται το πηγούνι ετερόπλευρα. Μπορεί να προκληθεί δευτεροπαθής ασυμμετρία του προσώπου.
Θεραπεία: σε αρχικά στάδια μόλις διαγνωσθεί η παραμόρφωση και εφόσον το παιδί είναι μικρότερο του ενός έτους γίνονται διατατικές ασκήσεις και τοποθετούνται ειδικοί αυχενικοί κηδεμόνες.
Σε εγκατεστημένες περιπτώσεις γίνεται διατομή και πλαστική επιμήκυνση του στερνοκλειδομαστοειδούς.
- Δευτεροπαθές ραιβόκρανο: το ραιβόκρανο λόγω μυϊκού σπασμού μπορεί να αναπτυχθεί ως αποτέλεσμα μιας οξείας πρόπτωσης μεσοσπονδυλίου δίσκου, φλεγμονής των αυχενικών λεμφαδένων, σπονδυλικής λοίμωξης, κάκωσης της αυχενικής μοίρας ή ακόμη και οφθαλμικών διαταραχών. Η θεραπεία είναι αρχικά αιτιολογική και στη συνέχεια συμπτωματική με μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα και αυχενικό κηδεμόνα.
Οξεία πρόπτωση μεσοσπονδύλιου δίσκου
Η πρόπτωση αυχενικού δίσκου μπορεί να προκληθεί από απότομη στροφική κίνηση συνδυασμένη με κάμψη ή έκταση του αυχένα. Υπάρχει προδιάθεση από τον δίσκο ο οποίος είναι κυρίως αφυδατωμένος και εκφυλισμένος με αποτέλεσμα ο ινώδης δακτύλιος του δίσκου να χαλαρώνει και να προπίπτει το υαλώδες υλικό του δίσκου.
Η κήλη του δίσκου μπορεί να προκαλεί πιεστικά φαινόμενα στον οπίσθιο επιμήκη σύνδεσμο προκαλώντας αυχεναλγία και δυσκαμψία, ή πιεστικά φαινόμενα στις νευρικές ρίζες προκαλώντας πόνο ή παραισθησίες σε ένα ή και τα δύο άνω άκρα. Οι ρίζες που πιέζονται είναι κυρίως η Α5 η Α6 και Α7.
Η αρχική προσβολή μπορεί να οφείλεται σε απότομη κίνηση αλλά οι επόμενες μπορεί να εκδηλώνονται αιφνιδίως ή σταδιακά. Ο ασθενής προσέρχεται με πόνο και δυσκαμψία στον αυχένα και άλγος που αντανακλά στο κεφάλι ή την ράχη, ή πόνο και παραισθησίες σε ένα άνω άκρο. Πάντα γίνεται νευρολογική εκτίμηση με έλεγχο των αντανακλαστικών, της μυϊκής ισχύος και της αισθητικότητας των άνω και κάτω άκρων.
Γίνεται ακτινολογικός έλεγχος οπού μπορεί να απεικονιστεί στένωση μεσοσπονδυλίου διαστήματος. Η διάγνωση πρέπει να επιβεβαιώνεται με μαγνητική τομογραφία οπού απεικονίζεται άριστα η πρόπτωση του μεσοσπονδυλίου δίσκου και η πίεση σε ρίζα ή στο νωτιαίο σωλήνα.
H οξεία πρόπτωση του μεσοσπονδυλίου δίσκου θα πρέπει να διαφοροδιαγνωσθεί από το οξύ διάστρεμμα των μαλακών μορίων, οξεία νευρίτιδα του βραχιονίου πλέγματος, λοιμώξεις ή όγκους της αυχενικής μοίρας.
Θεραπεία: τοπική θερμότητα, μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα, αναλγητικά, μυοχαλαρωτικά, αυχενικό κολάρο, πωγωνοϊνιακή έλξη (εφαρμόζεται από συνάδελφους με αντικρουόμενα αποτελέσματα και ενδείξεις). Επίσης συνιστούμε φυσικοθεραπεία: tens, υπέρηχα, διαθερμίες, laser και ήπιες χειρομαλάξεις. Εφόσον τα συμπτώματα, κυρίως τα νευρολογικά, δεν υποχωρήσουν τότε ενδείκνυται αφαίρεση του δίσκου ανοικτά ή ενδοσκοπικά.
Χρόνια εκφύλιση μεσοσπονδύλιου δίσκου
Χρόνια εκφύλιση του δίσκου, δισκοπάθεια (αυχενική σπονδύλωση), εκφύλιση του μεσοσπονδυλίου δίσκου, είναι συχνή από τη μέση ηλικία και άνω. Σταδιακά οι δίσκοι εκφυλίζονται, αφυδατώνονται, αποπλατύνονται και καθιζάνουν. Αναπτύσσονται οστεόφυτα στις πρόσθιες και οπίσθιες παρυφές των σπονδυλικών σωμάτων. Τα οπίσθια οστεόφυτα μπορεί να προσβάλλουν τα μεσοσπονδύλια τρήματα πιέζοντας τις νευρικές ρίζες. Μπορεί να προσβληθούν αρκετά επίπεδα στην ΑΜΣΣ ως αποτέλεσμα να αναφέρεται αυτή η κατάσταση ως σπονδύλωση.
Κλινική εικόνα: Η συμπτωματολογία αναπτύσσεται σταδιακά. Αρχικά εμφανίζεται άλγος και δυσκαμψία. Ο πόνος αντανακλά προς το κεφάλι, στη ράχη, στο άνω άκρο και συνοδεύεται πολλές φορές από παραισθησίες, αιμωδίες και αδυναμία. Πολλές φορές τα συμπτώματα βελτιώνονται για αρκετή περίοδο και άλλες φορές η κατάσταση επιδεινώνεται δραματικά. Υπάρχει ευαισθησία στα όρια των κινήσεων του αυχένα. Γίνεται λεπτομερής νευρολογικός έλεγχος άνω και κάτω άκρων.
Απεικονιστικός έλεγχος: η ακτινογραφία απεικονίζει στένωση αρκετών μεσοσπονδυλίων διαστημάτων και πρόσθια και οπίσθια οστεόφυτα. Οι λοξές τομές δείχνουν τα τρήματα εάν είναι προσβεβλημένα ή όχι. Η μαγνητική τομογραφία της αυχενικής μοίρας σε τρία επίπεδα, απεικονίζει τους δίσκους και τα νεύρα καθώς και το νωτιαίο μυελό και είναι απαραίτητη για να γίνει εκτίμηση του μεγέθους της βλάβης.
Διαφορική διάγνωση: γίνεται από βλάβες του στροφικού πετάλου με άλγος στη ράχη. Η αυχενική σπονδύλωση πολλές φορές μιμείται το σύνδρομο του καρπιαίου σωλήνα, το ηλεκτρομυογράφημα είναι ο μόνος αντικειμενικός τρόπος ο οποίος επιβεβαιώνει τη διάγνωση. Μπορεί να συνυπάρχει όμως αυχενική σπονδύλωση και σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα. Επίσης γίνεται διαφορική διάγνωση από όγκους του αυχένα. Υπάρχουν οι εξής κατηγορίες: όγκοι σπονδύλων, νωτιαίου μυελού, νευρικών ριζών και λεμφαδένων.
Θεραπεία: κατά την περίοδο των νευρικών εξάρσεων συνιστάται τοπική θερμότητα και αυχενικό κολάρο. Μετά την ύφεση των συμπτωμάτων γίνεται φυσικοθεραπεία, λουτροθεραπεία και ασκήσεις ενδυνάμωσης των μυών της αυχενικής μοίρας. Εάν τα συμπτώματα δεν υποχωρούν με συντηρητικά μέσα τότε το χειρουργείο ενδείκνυται: δισκεκτομή και σπονδυλοδεσία σε ένα ή δύο επίπεδα.
Λοιμώξεις
Η αιτία είναι κυρίως ο σταφυλόκοκκος ή η ιογενής λοίμωξη, η φυματίωση είναι πολύ σπάνια σήμερα.
Η σταφυλοκοκκική λοίμωξη προσβάλλει αρχικά τα μεσοσπονδύλια διαστήματα και τους γειτονικούς σπονδύλους και μπορεί να εξαπλωθεί και να σχηματίσει ένα οπισθοφαρυγγικό απόστημα ή να πιέσει το πύον στο νωτιαίο σωλήνα. Η φυματιώδης λοίμωξη είναι πιο δύσκολη στην αντιμετώπιση της, τόσο στη διάγνωση όσο και στη θεραπεία.
Η διάγνωση τίθεται με ειδικές εξετάσεις: μαγνητική τομογραφία, αιματολογικές και κυρίως η υποψία του ιατρού είναι αυτή που θα καθοδηγήσει την διάγνωση.
Η ανάπαυση με αυχενικό κηδεμόνα και η κατάλληλη αντιβιοτική αγωγή συνήθως είναι αρκετά. Πολλές φορές είναι απαραίτητη η παροχέτευση των αποστημάτων. Σε περίπτωση έντονων νευρολογικών συμπτωμάτων και λόγω της παραμόρφωσης της σπονδυλικής στήλης χρειάζεται να γίνει αποσυμπίεση του νωτιαίου μυελού.
Ρευματοειδής αρθρίτιδα
Η αυχενική μοίρα της σπονδυλικής στήλης προσβάλλεται σοβαρά σε ποσοστό 30% των ασθενών με ρευματοειδή αρθρίτιδα. Τρεις τύποι βλάβης είναι συχνοί:
- Διάβρωση των ατλαντοαξονικών αρθρώσεων με αποτέλεσμα την αστάθεια.
- Διάβρωση των ατλαντοϊνιακών αρθρώσεων με επίσης αστάθεια αυχένα.
- Διάβρωση των εγκαρσίων αποφύσεων στη μεσότητα της αυχενικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης η οποία προκαλεί αρθρόδεση ή υπεξάρθρημα της αυχενικής μοίρας.
Οι ασθενείς είναι κυρίως γυναίκες με προχωρημένου βαθμού ρευματοειδή αρθρίτιδα. Τα συμπτώματα είναι κυρίως αυχεναλγία, δυσκαμψία, αιμωδίες, παραισθησίες στα άνω άκρα και αδυναμία στα κάτω άκρα λόγω πίεσης του νωτιαίου μυελού.
Οι ακτινογραφίες δείχνουν διάβρωση των αρθρώσεων (εγκαρσίων) που προσβάλλει αρκετά επίπεδα. Οι ακτινογραφίες σε κάμψη- υπερέκταση μπορεί να αποκαλύψουν υπεξάρθρημα στην ατλαντοαξονική άρθρωση.
Θεραπεία: αντιρευματικά φάρμακα, κορτικοστεροειδή, μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα, φυσικοθεραπείες, αυχενικός κηδεμόνας. Επί έντονων συμπτωμάτων και αστάθειας ενδείκνυται η οπίσθια σπονδυλοδεσία.